चीनकाे अनुशासनहीन कूटनीति

एजेन्सी । चीन आक्रामक भावना र अरूलाइ त्यस मुद्दामा रिझाउन लागेकाे छ जसले चिनियाँ भावनाकाे नजिक तथा चिनियाँ मूल्य प्रणालीलाई प्रभाव पार्ने काम गरिरहेका छन्। चिनियाँ प्रणाली यस्ता मुद्दाबारे उठान गर्दा अनुशासनहीन कूटनीतिक दृष्टिकोण आधारित छ।आधारभूत शिष्टता र सभ्य दृष्टिकोणका तत्वहरू जब चिनियाँ शब्दकोशमा स्टेटक्राफ्ट र कूटनीतिको कुरा आउँदैन।

यस वर्ष अक्टोबरमा न्युजील्याण्डको गोबरनेमेन्टले डब्ल्यूएचओमा ताइवानको भूमिकालाई समर्थन गरेको छ, चिनियाँ विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता झाओ ली जियानले सहयोग गरे कि न्यूजीलैंडको टिप्पणीले “एउटा चीन” सिद्धान्तको गम्भीर उल्लघंन गरेको छ। जसमा कहलाइएकाे थियाे की ताइवानकाे हिस्सा हाे चीन। यसले न्युजील्याण्डको मिडियाले चिनियाँ कथनको बिरूद्ध हठमा उत्र्यो जुन आधारमा चीनले अन्य राष्ट्रहरुलाई बोक्न सक्दैन र उनीहरूको मुद्दाहरुमा उनीहरूको सोचलाइ प्रभावित गर्न सक्दैन।

अक्टोबर २०२० मा जब जर्मन संसदको मानवाधिकार समितिका सदस्यहरूले ताइवानबाट आएका प्रतिनिधिमण्डललाई भेटे तब चिनियाँहरूले फेरि बर्लिनमा चिनियाँ दूतावासले जर्मन राजनीतिज्ञहरूलाई हप्काउँदा कडा प्रतिक्रिया देखाए। चिनियाँ दूतावासले आफ्नो वेबसाइटमा प्रकाशित विज्ञप्तिमा उल्लेख गरेको छ कि जर्मन अधिकारीहरूले चीनसँगको ताइवानको स्थिति र हंककङमा लागू राष्ट्रिय सुरक्षा कानून जस्ता विषयहरुमा “गैरजिम्मेवारपूर्ण टिप्पणी” गरेका थिए। जर्मन राजधानी मा। ताइवान राजनीतिज्ञ झा-वाई शिह व्यक्तिगत रूपमा उपस्थित थिए भने ताइवानका डिजिटल मन्त्री अड्री टाङ र दुई सहायक मिनिटरहरूले भिडियो लिंकमा भाग लिएका थिए।

सेप्टेम्बरमा भएको अर्को घटनामा चिनियाँ विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ताले जापानी पत्रकारलाई सई इन्गवेनलाई “राष्ट्रपति” भनेर उल्लेख गरेकोमा चेक प्रतिनिधिमण्डलको ताइवान भ्रमणको बारेमा सोध्दा प्रश्न गरे। ताइवानको आफ्नो पाँचदिने भ्रमणको हिस्साका रूपमा चेक सिनेटका अध्यक्ष मिलोस भिस्रसिलले ३ सेप्टेम्बरमा राष्ट्रपति कार्यालयमा साइसँग भेट गरे। एक प्रेस सम्मेलनको क्रममा क्योडो न्युजका रिपोर्टरले ह्वालाई सोधिन् कि त्यस दिन ताइपेमा भाइस्ट्रिलसँग ताइवानका राष्ट्रपतिले गरेको भेटको बारेमा उनको कुनै टिप्पणी छ? यसको जवाफमा चिनियाँ विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ताले भने कि मन्त्रालयले चीनको स्थिति र चेक सिनेटका राष्ट्रपतिको “ताइवानको क्षेत्र” लाई “ताइवानको स्वतन्त्रता सेनालाई कडा समर्थन गरेको” बारे स्पष्ट देखिएको छ र यो “खुला उत्तेजना” हो।

अहिले हामी त्यस्तै घमण्डी चिनियाँ भाषामा नेपाल र नेपाली राजनीतिक पार्टीहरूसँग व्यवहार गर्दा प्रस्ट हुन्छौं। हुम्ला क्षेत्रमा चिनियाँहरूले अतिक्रमण गर्ने सवालमा एक जना प्रदेश सांसदको धारणा चिनियाँले चिनियाँलाई बदनाम गर्नका लागि उनका पार्टीसमेतका जीवन शाहीले समन्वय गरेको कार्यको रूपमा लिएको छ।

तथ्य यो छ कि यस विशेष अवस्थामा त्यहाँ चिनियाँहरूले सीमा चिह्नहरूको उल्लंघनको पर्याप्त प्रमाण देखा पर्दछ। धेरै स्थानीय सरकारी र निजी व्यक्तिहरूले यस क्षेत्रको सीमान्तय गतिशीलतालाई गोप्य राखेका छन र त्यहाँका बासिन्दाहरूले दावी गरेका छन कि त्यहाँ वास्तवमा त्यहाँको सीमा रेखामा केही परिवर्तन आएको छ किनकि त्यहाँ कुनै समय गोठालाहरू कुनै खास ठाउँमा जान सक्थे। चिनियाँ पक्षतर्फ औंल्याउनुहोस् जबकि चिनियाँहरूले त्यहाँ जान प्रतिबन्ध लगाउँदै आएका छन्, जबदेखि चिनियाँहरू यस क्षेत्रमा छिरेका छन्।

जुनसुकै अवस्थामा पनि चीनले यस्तो विसंगतिलाई इन्कार गर्नु र नेपाल र चीनबीचको सम्बन्ध बिगार्ने उद्देश्यले चिनियाँ बिरुद्द नकारात्मक कथा बनाएको आरोप लगाएको आरोप लगाउनु चीनको अनावश्यक कुरा हो। चिनियाँहरूले यो सन्देश सुनाइरहेका छन् कि सीमा (अतिक्रमण) जस्ता महत्वपूर्ण क्षेत्रमा पनि असमानता भए पनि नेपाली पक्षले चुपचाप बस्नु पर्छ र उनीहरूले दुई पक्षबीचको सम्बन्धमा बाधा पुर्‍याउने सवाललाई उठाउनु हुँदैन। नेपाली कांग्रेसले चीनसँगमाे सीमा विवादलाइ पछिल्लाे समय कडा रूपमा उठान गरेकाे छ। नेपाली कांग्रेसले नै चीनसँगकाे सीमा विवादकाे मुद्दा उठाएर देशकाे प्रतिष्ठा बचाएकाे छ।