अधिकारवादी समूहको विरोधपछि साउदी अरबले रोक्‍यो चीन फिर्ता गर्न लागेका चार जना उइगरहरु

रियाद – मानव अधिकारवादी समूहहरूको चर्को विरोधपछि साउदी अरेबियाले बुधबार एक महिला र उनकी १३ वर्षीया छोरी सहित चार उइघुर व्यक्तिहरूलाई चीनमा फिर्ता पठाउने निर्णय कार्यान्वयनमा रोक लगाएको छ।

बुहेलिकीमुअबुला र उनको किशोरी छोरीलाई मार्च ३१ मा साउदी अरेबियाको मक्का नजिकै हिरासतमा राखिएको थियो र प्रहरीले उनीहरूलाई पहिले नै बन्दी बनाएका दुई उइगुर पुरुषहरूसँगै चीनमा निर्वासनको सामना गर्नुपरेको बेलायतमा रहेको मानव अधिकार संगठन एम्नेस्टी इन्टरनेशनलले जनाएको छ।

‘चार उइघुरहरूको निर्वासनको निर्णय रोकिएको छ। उनीहरु अझै पनि जोखिममा छन्। यो महत्त्वपूर्ण छ कि साउदी अरेबियासँग कूटनीतिक सम्बन्ध भएका सरकारहरूले निर्वासन रोक्न र उनीहरूलाई चीनबाहेक कुनै देशमा जान अनुमति दिन अधिकारीहरूलाई आग्रह गरिरहेका छन्।

उनीहरुलाई गत नोभेम्बरदेखि बिना कुनै कारण साउदी अरबेयाको हिरासतमा राखिएको छ। गैर-रिफ्युलेमेन्टको परम्परागत अन्तर्राष्ट्रिय कानूनको सिद्धान्त र यातना विरुद्धको संयुक्त राष्ट्र महासन्धिको राज्य पक्षको रूपमा, साउदी अरेबियाले कसैलाई पनि यातना वा अन्य क्रूर, अमानवीय वा अपमानजनक व्यवहार वा सजायको वास्तविक जोखिमको सामना गर्नुपर्ने देशमा फिर्ता गर्न पाउँदैन। तर, चिनियाँ दबाबमा साउदी अरबले फिर्ता गर्न लागेपछि चौतर्फी दबाब बढेको थियो।

‘यी चार उइघुरहरूलाई जबरजस्ती फिर्ता गर्नु भनेको अन्तर्राष्ट्रिय कानुन अन्तर्गत साउदी अरेबियाको दायित्वहरूको अनुचित उल्लंघन हुनेछ। साउदी अधिकारीहरूले तिनीहरूलाई चीन पठाउने बारे सोच्नु पनि हुँदैन, जहाँ उनीहरूलाई मनमानी नजरबन्द, उत्पीडन र सम्भवतः यातना दिइनेछ,’ एम्नेस्टी इन्टरनेशनलका मध्य पूर्व र उत्तर अफ्रिकाका लागि उप क्षेत्रीय निर्देशक लिन मालोफले भने।

विगत धेरै वर्षदेखि चीनले देशको जातीय अल्पसंख्यक बहुल सिनजियाङ प्रान्तमा ठूलो दमन गरेको छ। चिनियाँ सरकारको कार्यलाई व्यापक रूपमा नरसंहार र जातीय सफायाको रूपमा वर्णन गरिएको छ।

कम्तिमा १.८ मिलियन उइगुर र अन्य टर्किक अल्पसंख्यकहरूलाई २०१७ देखि सिनजियाङमा हिरासत शिविरको नेटवर्कमा राखिएको छ। बेइजिङले शिविरहरूलाई व्यावसायिक तालिम केन्द्र भएको बताएको छ। सरकारले शिविरमा मानिसहरूलाई यातना दिएको वा सिनजियाङमा बसोबास गर्ने अन्य मुस्लिमहरूलाई दुर्व्यवहार गरेको धेरै स्रोतहरूबाट पुष्टि भएका आरोपहरूलाई अस्वीकार गर्दै आएको छ।

रेडियो फ्री एशियाका अनुसार संयुक्त राज्य अमेरिका र धेरै पश्चिमी देशका संसदहरूले उइगरहरूमाथि चीनको दमन र दुर्व्यवहारलाई नरसंहार र मानवता विरुद्धको अपराधको रूपमा घोषणा गरेका छन्।